Rodzina jest pierwszym i najbardziej trwałym środowiskiem, które kształtuje ludzką osobowość. We wczesnym dzieciństwie, emocjonalna więź z matką jest ważna dla rozwoju dziecka, podczas gdy w późniejszych latach związek z ojcem również staje się ważny.
Szczególną rolę w rodzinie odgrywa matka, która powinna być podstawą życia rodzinnego. Ważnym elementem jej społecznej roli jest dawanie dzieciom uczuć, opieka nad nimi i zaspokajanie ich potrzeb biologicznych i psychicznych. Miłość macierzyńska pojawia się jeszcze przed porodem. Badania kobiet w ciąży wykazały wpływ czynników zewnętrznych na ruchy płodu i pracę serca. Teorie medyczne od dawna akceptują istnienie pośredniego wpływu układu nerwowego matki na płód. Potwierdzają to badania elektroencefalograficzne płodu i funkcji matki oraz odtwarzanie środowiska dźwiękowego, które płód otrzymuje w macicy.
Z. Zaborowski twierdzi, że matka powinna emitować swoje uczucia do dzieci i być centrum klimatu emocjonalnego w rodzinie. Niestety, niekiedy matka, w wyniku negatywnych doświadczeń emocjonalnych własnej rodziny, nie tylko nie jest w stanie pełnić tej roli, ale sama potrzebuje ciepła i miłości.
Macierzyństwo jest szczególnym doświadczeniem, nieporównywalnym z żadnym innym w życiu. Bliskości między matką a dzieckiem sprzyja m. in. naturalne karmienie, które w ostatnich latach zdobywa rzesze zwolenników. Karmienie piersią służy rozwojowi dziecka i matki oraz wzbogaca więź między wszystkimi członkami rodziny. Chwile spędzone z dzieckiem umożliwiają matce wgląd w preferencje dziecka, rozwój jego charakteru, zdolności uczenia się, itp. Z kolei obecność ojca pomaga w rozwijaniu charakteru dziecka.
Badania pokazują, że bezpośrednio po urodzeniu dziecka następuje faza szczególnej wrażliwości pomiędzy matką a dzieckiem, co sprzyja tworzeniu głębokich wzajemnych odniesień. Matki, którym umożliwiono wczesny i pełny kontakt z noworodkiem, wykazują żywe reakcje na jego potrzeby i we wczesnym okresie niemowlęcym nie chcą powierzać dziecka innym ludziom. Z drugiej strony, dzieci będące w bliskim kontakcie z matką mniej płaczą, są wesołe i bardziej przyjazne dla innych ludzi.
Kontakt dziecka z matką sprzyja również tworzeniu się więzi emocjonalnych między tymi osobami. Matka działa tutaj jako obiekt emocji, a dziecko stara się utrzymać kontakt z nią. Więź ta służy zaspokajaniu potrzeb emocjonalnych, w tym potrzeby wymiany emocjonalnej, zapobieganiu poczuciu samotności, a także pomaga w psychicznej egzystencji dziecka i określaniu jego tożsamości.
Więź emocjonalna między dzieckiem a jego matką może być traktowana jako prototyp relacji dziecka z innymi ludźmi. W porównaniu z innymi relacjami emocjonalnymi, związek ten charakteryzuje się względną stabilnością. Można również stwierdzić, że podstawowym warunkiem prawidłowego rozwoju psychicznego małego dziecka jest posiadanie matki, która jest jednocześnie potrzebą psychiczną o podstawowym znaczeniu. Brak matki prowadzi do zaburzeń we wszystkich sferach rozwoju dziecka. Akceptacja dziecka przez matkę, współpraca i nadanie mu pewności siebie oraz demokratyczny styl wychowania stymulują ogólny poziom rozwoju intelektualnego, a nadmierna ochrona i odrzucenie przez matkę ma negatywne skutki i może opóźniać lub hamować rozwój intelektualny.
